«Πλατφόρμα για ένα Εργαστήριο Αντισωμάτων»

 

 πρόταση

 

Το πιο καυτό ερώτημα στην όλη υπόθεση της έκθεσης «Bodies» δεν είναι το γιατί κάποιοι άνθρωποι εμπνεύστηκαν και έφτιαξαν αυτόν τον περιοδεύοντα θίασο πτωμάτων, αλλά γιατί η κοινωνία μας ― με επικεφαλής τους δημόσιους φορείς στους οποίους απευθύνθηκαν για να εξασφαλίσουν αίθουσα και υποστήριξη, αλλά και τους λεγόμενους πνευματικούς της ανθρώπους ― δεν αντέδρασε άμεσα και δεν τους έστειλε από εκεί που ήρθαν.

 

Πού οφείλεται αυτή η κοινωνική έλλειψη αντανακλαστικών απέναντι σ’ αυτό το προχωρημένο βιοπολιτικό πείραμα αναισθητοποίησης, που εκπροσωπεί η συγκεκριμένη έκθεση;

 

Την απάντηση θα την εντοπίσουμε εύκολα, αν αναδείξουμε τους πέντε ιδεολογικούς πυλώνες της διαφημιστικής εκστρατείας της έκθεσης και των εγκωμιαστικών (ή συγκρατημένα ευνοϊκών) άρθρων και ρεπορτάζ υπέρ αυτής.

 

Πραγματικά, η έκθεση αυτή επικαλείται και διατυμπανίζει ότι στηρίζεται:

 

1.    Σε μια πρωτοποριακή τεχνική, τη λεγόμενη «πλαστινοποίηση», εν προκειμένω για την επ’ αόριστον συντήρηση των πτωμάτων·

2.    Στην αισθητική δημιουργία, ακριβώς διότι η ιδέα της παρουσίασης γδαρμένων και τεμαχισμένων ανθρώπινων κορμιών (αλλά ζωντανών και μάλιστα των ίδιων των καλλιτεχνών), ή  πάλι πλαστικοποιημένων πτωμάτων ζώων, υπήρξε μια από τις πολυδιαφημισμένες (με τον ίδιο μάλιστα σλόγκαν-δόλωμα: «αμφιλεγόμενες») πρόσφατες εμπνεύσεις πρωτοπόρων, υποτίθεται, καλλιτεχνών·

3.    Στον εκδημοκρατισμό της γνώσης, εν προκειμένω της ανατομίας, υποτίθεται, καθώς η διαφημιστική προπαγάνδα (ξεκινώντας από τον σκαπανέα αυτών των εκθέσεων, Γερμανό ανατόμο Γκίντερ φον Χάγκενς) μιλάει για κατάργηση ενός «προνομίου» (!), που «μέχρι σήμερα απολάμβαναν μόνο οι φοιτητές της Ιατρικής»· και

4.    Στο σπάσιμο των ταμπού, δηλαδή συγκεκριμένα της φρίκης που προκαλεί η θέα ενός γδαρμένου και πετσοκομμένου ανθρώπινου πτώματος, και από εκεί των αναστολών απέναντι στην εμπορευματοποίηση των πάντων· και

 

τέλος, σαν ύστατο αμυντικό τείχος κατά των πιο αποφασιστικών αντιρρήσεων:

 

5.    Στα ανθρώπινα δικαιώματα, «μεθερμηνευμένα» βέβαια σαν ατομικά δικαιώματα, σαν δικαιώματα όχι του ανθρώπου αλλά του ατόμου: το δικαίωμα λ.χ. «όποιος θέλει να δει την έκθεση, να τη δει κι όποιος δεν θέλει, απλώς να μην πάει», έτσι απλά κι όμορφα, χωρίς εντάσεις, χωρίς τριβές, χωρίς διχογνωμίες, σαν ο καθένας να ζει κυριολεκτικά στον κόσμο του.

 

Λίγο υποψιασμένος να είναι κανείς, καταλαβαίνει λοιπόν αμέσως πού οφείλεται η έλλειψη αντανακλαστικών της κοινωνίας μας, των θεσμικών φορέων της και των πνευματικών ανθρώπων της απέναντι σε τούτη την περιφερόμενη έκθεση πτωμάτων. Οφείλεται ακριβώς στο γεγονός, ότι αυτοί οι πέντε ιδεολογικοί πυλώνες της έκθεσης (που εύκολα θα τους εντοπίσει κανείς στη διαφημιστική εκστρατεία οποιουδήποτε εμπορεύματος αιχμής) είναι οι κεντρικοί πυλώνες της κυρίαρχης ιδεολογίας σήμερα ― μιας ιδεολογίας, που βρίσκεται πλέον πέρα από την παραδοσιακή πολιτική σκηνή (κι αντιπαλότητα) της νεοτερικότητας, με τη Δεξιά της και την Αριστερά της, καθώς πάνω σε τούτους τους πυλώνες έχτισαν κι αυτές οι δυο ή ανακαίνισαν και τα δικά τους «σπίτια».

 

Τεχνική πρόοδος! Αισθητική! Εκδημοκρατισμός της γνώσης! Σπάσιμο των ταμπού! Ατομικά δικαιώματα! Χαλαρά. Κι όποιος διαφωνεί, είναι ντε φάκτο φονταμενταλιστής, θρησκόληπτος, ανεδαφικός, παρωχημένος, ηθικιστής, εξτρεμιστής, ελαφρόμυαλος …

 

Με αυτά μας καλεί επομένως ν’ αναμετρηθούμε η ευαισθητοποίηση και η σθεναρή κριτική στάση απέναντι στην έκθεση αυτή. Ώστε ν’ αντιληφθούμε, να διακρίνουμε και να προτείνουμε ότι:

 

1.  Η τεχνική πρόοδος δεν αποτελεί αυτή καθαυτή ένα θετικό παράγοντα στην ανθρώπινη ζωή και ότι, χωρίς την τήρηση κριτικών αποστάσεων ασφάλειας από το μύθο της, οι κοινωνίες παραδίνονται σε μια τυφλή ισχύ, που μοναδική αρχή της είναι η ισοπέδωση των εμποδίων που συναντά στο διάβα της, ακόμη και αν αυτά είναι άνθρωποι·

2.  Η αισθητική δημιουργία δεν είναι δυνατόν να υποκαταστήσει την ηθική επιλογή (που ουσιαστικά είναι μια και μοναδική: εάν θα φερθώ στους άλλους σαν να είναι άνθρωποι ή σαν να ’ναι πράγματα) και ότι η σημερινή απορρόφηση της ηθικής από την αισθητική («ό,τι είναι αισθητικό, είναι καλό»), ενισχυμένη μάλιστα στη νιοστή με την συνδρομή της τεχνικής/τεχνολογίας, αποτελεί το καλύτερο όπλο για τη χειραγώγηση του μοντέρνου ανθρώπου, που δεν του λένε τίποτα οι εντολές της παραδοσιακής ηθικής·

3.  Όταν η ενταγμένη στο ανθρωπιστικό πλαίσιο και σκοπό της (λ.χ. τη θεραπεία ασθενών) γνώση καταγγέλλεται ως δήθεν «προνόμιο» κι όταν, άσκοπη κι απλαισίωτη πια, ταυτίζεται, αφελώς ή πονηρά, με την απλή πληροφορία («επιμορφωτική», ή «ψυχαγωγική», ή και τα δυο παρέα), τότε δεν έχουμε να κάνουμε με εκδημοκρατισμό αλλά με εκχυδαϊσμό της γνώσης, από τον οποίο δεν μπορούν να προκύψουν παρά συγχυσμένα μυαλά με σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις στην ελευθερία των ανθρώπων·

4.  Μέσα στο πλαίσιο αυτό και με το συνδυασμό των τριών προηγουμένων παραγόντων, το σύνθημα για «σπάσιμο των ταμπού» οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη διάλυση κάθε ψυχικού και νοητικού φίλτρου κοσκινίσματος των παρεχόμενων από την κυρίαρχη προπαγάνδα δελεαστικών προτάσεων και πληροφοριών, έτσι ώστε τα «ανοιχτά μυαλά» να είναι πραγματικότητα ανοιχτοί σκουπιδοντενεκέδες, που πρόθυμα και δίχως δεύτερες σκέψεις καταπίνουν οτιδήποτε «εντυπωσιακό» και «δελεαστικό» τούς πετάξει ο κόσμος του εμπορεύματος·

5.  Τέλος, όταν τα δικαιώματα απογυμνώνονται από την κοινωνική διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης και «μεθερμηνεύονται» σαν δικαιώματα του ατόμου, τότε καταρρέει κάθε έννοια δικαιοσύνης, και η ίδια η σκέψη της, με αποτέλεσμα μια πολιτική αφασία που αφήνει ορθάνοιχτη την πόρτα της κοινωνίας στον εκκολαπτόμενο χωροφύλακα της μεταμοντέρνας παιδικής χαράς «Η ωραία Αγορά»: τον Τεχνοφασισμό.

 

Αυτοί είναι οι πέντε πυλώνες της σημερινής κυρίαρχης ιδεολογίας: Τεχνική καθυπόταξη! Αναισθητική! Εκχυδαϊσμός της γνώσης! Διάπλαση ανοιχτών σκουπιδοντενεκέδων! Πολιτική αφασία! Υπέρ της των πάντων εμπορευματοποίησης.

 

Πάνω σ’ αυτούς χτίστηκαν οι εκθέσεις τύπου «Bodies» και στην αποδοχή τους οφείλεται η αδράνεια της κοινωνίας μας απέναντί σε αυτές. Η κριτική απόρριψή τους είναι, επομένως, ο στενός δρόμος που ίσως μας οδηγήσει στο ξέφωτο.

 

 

Γιάννης Ιωαννίδης