Δικαστική απόφαση

κατά της παρόμοιου τύπου έκθεσης «Our Body»

στο Παρίσι

 

Όπως πληροφορηθήκαμε από τη γνωστή γαλλική εφημερίδα Le Monde 

[http://www.lemonde.fr/archives/article/2009/04/21/la-justice-interdit-l-exposition-our-body_1183328_0.html ], χτες, Τρίτη, 21 Απριλίου 2009, η γαλλική δικαιοσύνη αποφάσισε τη διακοπή της έκθεσης «Our Body», η οποία παρουσιάζεται στο Παρίσι από τις 12 Φεβρουαρίου (με ημερομηνία λήξης 10 Μαΐου) έχοντας ξεσηκώσει και εκεί πλήθος αντιρρήσεων και διαμαρτυριών.

 

Το παρισινό δικαστήριο δέχτηκε την άποψη των εναγόντων «Μαζί κατά της θανατικής ποινής» και «Αλληλεγγύη στην Κίνα», δυο οργανώσεις που μάχονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες υποστήριξαν ότι:

― η έκθεση προσβάλλει τις αρχές του σεβασμού των νεκρών και του ανθρώπινου σώματος, και

― υπάρχουν σοβαρότατες ενδείξεις, πως τα πτώματα της έκθεσης ανήκουν σε ανθρώπους που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο στην Κίνα και πέρασαν με σκοτεινό τρόπο στα χέρια της εταιρείας «Encore Productions», που διοργανώνει την έκθεση στο Παρίσι.

Ως προς αυτό το δεύτερο σημείο, θυμίζουμε (βλ. εδώ δεξιά στήλη) ότι ούτε η Premier Exhibitions, διοργανώτρια της παρόμοιου τύπου έκθεσης «Bodies-The Exhibition» κατόρθωσε να πείσει την εισαγγελία της Νέας Υόρκης, πως τα πτώματα και τα όργανα που παρουσιάζει δεν ανήκουν σε εκτελεσμένους κρατούμενους των κινέζικων φυλακών.

Κάτι που ενισχύει στο έπακρον αυτές τις ενδείξεις, είναι ότι, όπως επισημαίνουν οι δυο παραπάνω γαλλικές οργανώσεις, σε πάμπολλες περιπτώσεις συγγενείς θανατοποινιτών καταγγέλλουν, πως οι κινέζικες Αρχές δεν τους παρέδωσαν, όπως όφειλαν, τη σορό των νεκρών συγγενών τους, τονίζοντας μάλιστα ότι αποτελεί κατάφωρη προσβολή σε βάρος τους και σε βάρος της ανθρώπινης υπόστασής τους το γεγονός ότι τους στέρησαν, έτσι, τη δυνατότητα να τους κηδέψουν.

Σύμφωνα με την Marie Holzman, σινολόγο και πρόεδρο της ενάγουσας οργάνωσης «Αλληλεγγύη στην Κίνα», ο αριθμός των ανθρώπων που εκτελούνται κάθε χρόνο στην Κίνα πρέπει να φτάνει τους 6000. Ωστόσο είναι αδύνατον να υπολογιστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια, διότι, όπως τονίζει και η Cécile Thimoreau, πρόεδρος της ενάγουσας γαλλικής οργάνωσης κατά της θανατικής ποινής, οι εκτελέσεις θεωρούνται στην Κίνα «κρατικό απόρρητο» και κατά συνέπεια δεν δίνεται κανένα απολύτως επίσημο στοιχείο γι’ αυτές!

Γεγονός είναι άλλωστε ― σημειώνουν αυτές οι δυο οργανώσεις ―, ότι περίπου 68 αδικήματα επισύρουν στην Κίνα τη θανατική καταδίκη: από τη φοροδιαφυγή, τη διαφθορά και την απάτη, έως το λαθρεμπόριο τσιγάρων και την ηλεκτρονική πειρατεία! Όπως είναι γεγονός και ότι, πολλές φορές μέσα στο 2008 ο υπουργός υγείας της Κίνας παραδέχτηκε δημόσια, πως στη χώρα του διενεργείται παράνομο εμπόριο οργάνων των εκτελεσμένων κρατούμενων.

Μεταξύ άλλων οι ενάγουσες οργανώσεις έθεσαν στο παρισινό δικαστήριο μια σειρά από ερωτήματα, όπως:

― Πώς είναι δυνατόν, ειδικά κατόπιν όλων αυτών των δεδομένων, να δεχτούμε ανεξέταστα και αδιαμαρτύρητα την εμπορική εκμετάλλευση αυτών των σωμάτων;

― Πώς είναι δυνατόν να μην μας απασχολεί κατά προτεραιότητα η ηθική πλευρά ενός τέτοιου εγχειρήματος;

― Πώς θα αντιδρούσαν το κοινό και οι αρχές της Γαλλίας εάν εκτίθονταν κατ’ αυτό τον τρόπο σοροί Γάλλων στην Κίνα;

Επίσης επισήμαναν το γεγονός, ότι έπειτα από το πόρισμα-καταπέλτης της γαλλικής «Εθνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για θέματα ηθικής στις Επιστήμες της Ζωής και της Υγείας» (βλ. εδώ, δεξιά στήλη), σοβαροί δημόσιοι φορείς όπως η «Πόλη των Επιστημών» της La Vilette και το «Μουσείο του Ανθρώπου» αρνήθηκαν να φιλοξενήσουν στους χώρους τους αυτή την έκθεση.

Το δικαστήριο του Παρισιού, αποφασίζοντας την παύση της έκθεσης, έδωσε στους διοργανωτές της διορία 24 ωρών για να την κλείσουν.

Αυτοί με τη σειρά τους, υποστηρίζοντας ότι η έκθεση έχει παιδαγωγικό και επιστημονικό χαρακτήρα, δήλωσαν ότι προτίθενται να ασκήσουν έφεση κατά της απόφασης.

Θυμίζουμε με την ευκαιρία, ότι το πόρισμα της γαλλικής Επιτροπής Βιοηθικής, μεταξύ άλλων τονίζει με επιχειρήματα πως «είναι παραπλανητικός ο ισχυρισμός ότι πρόκειται για παιδαγωγική και επιστημονική έκθεση» και ότι η έκθεση αυτή εισάγει στην κοινωνία «μια προσέγγιση, που θυμίζει τη μεταχείριση των πτωμάτων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο».

Εργαστήριο Αντισωμάτων κατά της έκθεσης «Bodies»

 

 

ΕΞΟΡΙΑ

 

 

Μέχρι τώρα, στην ανθρώπινη ιστορία, οι ζωντανοί φρόντιζαν και κήδευαν τους νεκρούς τους σύμφωνα με τις παραδόσεις τους. Οι νεκροί αντιπροσώπευαν πάντα σημαντικό μέρος της ψυχικής ζωής κάθε ανθρώπινης κοινότητας. Εδώ για πρώτη φορά περνούν στη δικαιοδοσία των εμπόρων. Οργανωμένα. Επίσημα. 

Αυτή η πρώτη απόπειρα αποζητά κοινωνική αποδοχή και νομιμοποίηση. Κάθε επισκέπτης συνεισφέρει στη νομιμοποίησή της  Κάθε πόλη που προσφέρει στέγη σ’ αυτή την έκθεση οφείλει να αιτιολογήσει την απόφασή της Κάθε κοινωνία που καλείται να της δώσει φιλοξενία,  πρέπει να ονομάσει ξανά τις αξίες της. 

Αυτοί είναι οι πρώτοι νεκροί άνθρωποι που αφαιρούνται από την ανθρώπινη κοινότητα - όπως τόσα αφαιρέθηκαν απ’ αυτήν - και παραχωρούνται στο οργανωμένο κέρδος. Είναι οι πρώτοι εξόριστοι, από την ανθρωπότητα, νεκροί.

Αυτό είναι ένα Τσίρκο Νεκρών - τελευταίο επίτευγμα του μεταμοντέρνου καπιταλισμού. Ενα μικρό, «κομψό», περιφερόμενο Αουσβιτς!

Μην τους αφήσετε να περιφέρουν τα «αποκτήματα» τους ανά τον πλανήτη.

 

 

ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟΥΣ ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ                                                             

 Στείλτε παγκόσμια το μήνυμα ότι δεν έχουμε ακόμα παραδοθεί

                                                                                                                                 

 Βασίλης Ηλιακόπουλος                     

«Πλατφόρμα για ένα Εργαστήριο Αντισωμάτων»

 

 πρόταση

 

Το πιο καυτό ερώτημα στην όλη υπόθεση της έκθεσης «Bodies» δεν είναι το γιατί κάποιοι άνθρωποι εμπνεύστηκαν και έφτιαξαν αυτόν τον περιοδεύοντα θίασο πτωμάτων, αλλά γιατί η κοινωνία μας ― με επικεφαλής τους δημόσιους φορείς στους οποίους απευθύνθηκαν για να εξασφαλίσουν αίθουσα και υποστήριξη, αλλά και τους λεγόμενους πνευματικούς της ανθρώπους ― δεν αντέδρασε άμεσα και δεν τους έστειλε από εκεί που ήρθαν.

 

Πού οφείλεται αυτή η κοινωνική έλλειψη αντανακλαστικών απέναντι σ’ αυτό το προχωρημένο βιοπολιτικό πείραμα αναισθητοποίησης, που εκπροσωπεί η συγκεκριμένη έκθεση;

 

Την απάντηση θα την εντοπίσουμε εύκολα, αν αναδείξουμε τους πέντε ιδεολογικούς πυλώνες της διαφημιστικής εκστρατείας της έκθεσης και των εγκωμιαστικών (ή συγκρατημένα ευνοϊκών) άρθρων και ρεπορτάζ υπέρ αυτής.

 

Πραγματικά, η έκθεση αυτή επικαλείται και διατυμπανίζει ότι στηρίζεται:

 

1.    Σε μια πρωτοποριακή τεχνική, τη λεγόμενη «πλαστινοποίηση», εν προκειμένω για την επ’ αόριστον συντήρηση των πτωμάτων·

2.    Στην αισθητική δημιουργία, ακριβώς διότι η ιδέα της παρουσίασης γδαρμένων και τεμαχισμένων ανθρώπινων κορμιών (αλλά ζωντανών και μάλιστα των ίδιων των καλλιτεχνών), ή  πάλι πλαστικοποιημένων πτωμάτων ζώων, υπήρξε μια από τις πολυδιαφημισμένες (με τον ίδιο μάλιστα σλόγκαν-δόλωμα: «αμφιλεγόμενες») πρόσφατες εμπνεύσεις πρωτοπόρων, υποτίθεται, καλλιτεχνών·

3.    Στον εκδημοκρατισμό της γνώσης, εν προκειμένω της ανατομίας, υποτίθεται, καθώς η διαφημιστική προπαγάνδα (ξεκινώντας από τον σκαπανέα αυτών των εκθέσεων, Γερμανό ανατόμο Γκίντερ φον Χάγκενς) μιλάει για κατάργηση ενός «προνομίου» (!), που «μέχρι σήμερα απολάμβαναν μόνο οι φοιτητές της Ιατρικής»· και

4.    Στο σπάσιμο των ταμπού, δηλαδή συγκεκριμένα της φρίκης που προκαλεί η θέα ενός γδαρμένου και πετσοκομμένου ανθρώπινου πτώματος, και από εκεί των αναστολών απέναντι στην εμπορευματοποίηση των πάντων· και

 

τέλος, σαν ύστατο αμυντικό τείχος κατά των πιο αποφασιστικών αντιρρήσεων:

 

5.    Στα ανθρώπινα δικαιώματα, «μεθερμηνευμένα» βέβαια σαν ατομικά δικαιώματα, σαν δικαιώματα όχι του ανθρώπου αλλά του ατόμου: το δικαίωμα λ.χ. «όποιος θέλει να δει την έκθεση, να τη δει κι όποιος δεν θέλει, απλώς να μην πάει», έτσι απλά κι όμορφα, χωρίς εντάσεις, χωρίς τριβές, χωρίς διχογνωμίες, σαν ο καθένας να ζει κυριολεκτικά στον κόσμο του.

 

Λίγο υποψιασμένος να είναι κανείς, καταλαβαίνει λοιπόν αμέσως πού οφείλεται η έλλειψη αντανακλαστικών της κοινωνίας μας, των θεσμικών φορέων της και των πνευματικών ανθρώπων της απέναντι σε τούτη την περιφερόμενη έκθεση πτωμάτων. Οφείλεται ακριβώς στο γεγονός, ότι αυτοί οι πέντε ιδεολογικοί πυλώνες της έκθεσης (που εύκολα θα τους εντοπίσει κανείς στη διαφημιστική εκστρατεία οποιουδήποτε εμπορεύματος αιχμής) είναι οι κεντρικοί πυλώνες της κυρίαρχης ιδεολογίας σήμερα ― μιας ιδεολογίας, που βρίσκεται πλέον πέρα από την παραδοσιακή πολιτική σκηνή (κι αντιπαλότητα) της νεοτερικότητας, με τη Δεξιά της και την Αριστερά της, καθώς πάνω σε τούτους τους πυλώνες έχτισαν κι αυτές οι δυο ή ανακαίνισαν και τα δικά τους «σπίτια».

 

Τεχνική πρόοδος! Αισθητική! Εκδημοκρατισμός της γνώσης! Σπάσιμο των ταμπού! Ατομικά δικαιώματα! Χαλαρά. Κι όποιος διαφωνεί, είναι ντε φάκτο φονταμενταλιστής, θρησκόληπτος, ανεδαφικός, παρωχημένος, ηθικιστής, εξτρεμιστής, ελαφρόμυαλος …

 

Με αυτά μας καλεί επομένως ν’ αναμετρηθούμε η ευαισθητοποίηση και η σθεναρή κριτική στάση απέναντι στην έκθεση αυτή. Ώστε ν’ αντιληφθούμε, να διακρίνουμε και να προτείνουμε ότι:

 

1.  Η τεχνική πρόοδος δεν αποτελεί αυτή καθαυτή ένα θετικό παράγοντα στην ανθρώπινη ζωή και ότι, χωρίς την τήρηση κριτικών αποστάσεων ασφάλειας από το μύθο της, οι κοινωνίες παραδίνονται σε μια τυφλή ισχύ, που μοναδική αρχή της είναι η ισοπέδωση των εμποδίων που συναντά στο διάβα της, ακόμη και αν αυτά είναι άνθρωποι·

2.  Η αισθητική δημιουργία δεν είναι δυνατόν να υποκαταστήσει την ηθική επιλογή (που ουσιαστικά είναι μια και μοναδική: εάν θα φερθώ στους άλλους σαν να είναι άνθρωποι ή σαν να ’ναι πράγματα) και ότι η σημερινή απορρόφηση της ηθικής από την αισθητική («ό,τι είναι αισθητικό, είναι καλό»), ενισχυμένη μάλιστα στη νιοστή με την συνδρομή της τεχνικής/τεχνολογίας, αποτελεί το καλύτερο όπλο για τη χειραγώγηση του μοντέρνου ανθρώπου, που δεν του λένε τίποτα οι εντολές της παραδοσιακής ηθικής·

3.  Όταν η ενταγμένη στο ανθρωπιστικό πλαίσιο και σκοπό της (λ.χ. τη θεραπεία ασθενών) γνώση καταγγέλλεται ως δήθεν «προνόμιο» κι όταν, άσκοπη κι απλαισίωτη πια, ταυτίζεται, αφελώς ή πονηρά, με την απλή πληροφορία («επιμορφωτική», ή «ψυχαγωγική», ή και τα δυο παρέα), τότε δεν έχουμε να κάνουμε με εκδημοκρατισμό αλλά με εκχυδαϊσμό της γνώσης, από τον οποίο δεν μπορούν να προκύψουν παρά συγχυσμένα μυαλά με σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις στην ελευθερία των ανθρώπων·

4.  Μέσα στο πλαίσιο αυτό και με το συνδυασμό των τριών προηγουμένων παραγόντων, το σύνθημα για «σπάσιμο των ταμπού» οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη διάλυση κάθε ψυχικού και νοητικού φίλτρου κοσκινίσματος των παρεχόμενων από την κυρίαρχη προπαγάνδα δελεαστικών προτάσεων και πληροφοριών, έτσι ώστε τα «ανοιχτά μυαλά» να είναι πραγματικότητα ανοιχτοί σκουπιδοντενεκέδες, που πρόθυμα και δίχως δεύτερες σκέψεις καταπίνουν οτιδήποτε «εντυπωσιακό» και «δελεαστικό» τούς πετάξει ο κόσμος του εμπορεύματος·

5.  Τέλος, όταν τα δικαιώματα απογυμνώνονται από την κοινωνική διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης και «μεθερμηνεύονται» σαν δικαιώματα του ατόμου, τότε καταρρέει κάθε έννοια δικαιοσύνης, και η ίδια η σκέψη της, με αποτέλεσμα μια πολιτική αφασία που αφήνει ορθάνοιχτη την πόρτα της κοινωνίας στον εκκολαπτόμενο χωροφύλακα της μεταμοντέρνας παιδικής χαράς «Η ωραία Αγορά»: τον Τεχνοφασισμό.

 

Αυτοί είναι οι πέντε πυλώνες της σημερινής κυρίαρχης ιδεολογίας: Τεχνική καθυπόταξη! Αναισθητική! Εκχυδαϊσμός της γνώσης! Διάπλαση ανοιχτών σκουπιδοντενεκέδων! Πολιτική αφασία! Υπέρ της των πάντων εμπορευματοποίησης.

 

Πάνω σ’ αυτούς χτίστηκαν οι εκθέσεις τύπου «Bodies» και στην αποδοχή τους οφείλεται η αδράνεια της κοινωνίας μας απέναντί σε αυτές. Η κριτική απόρριψή τους είναι, επομένως, ο στενός δρόμος που ίσως μας οδηγήσει στο ξέφωτο.

 

 

Γιάννης Ιωαννίδης

Η ΗΔΟΝΟΒΛΕΨΙΑ ΤΗΣ ΦΡΙΚΗΣ

Ότι οι εξακολουθητικά ––και κατ’ ευφημισμόν–– λεγόμενες αίθουσες μοντέρνας τέχνης, και ιδίως οι κρατικά υποστηριζόμενες, έχουν από καιρό γίνει αληθινοί νεκροθάλαμοι, ήταν κοινό μυστικό. Εκείνο που είναι όντως καινούργιο με την έκθεση «Bodies» στην Τεχνόπολη, η οποία αυτές τις ημέρες προσελκύει ορδές περιέργων, είναι η πρωτοφανής ωμότητα της κυριολεξίας. Η έκθεση πετσοκομμένων ανθρώπινων πτωμάτων σε γελοίες στάσεις σαρκάζει με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο την τέχνη και υποβιβάζει μακάβρια τη ζωή: μας καλεί να προσυπογράψουμε τη μεταμόρφωση του κόσμου μας σε ορθολογικά ελεγχόμενο νεκροτομείο, να πανηγυρίσουμε το ότι μας έχει κλαπεί όχι μόνο το σώμα αλλά και ο ίδιος ο θάνατός μας.

Ότι το εγχείρημα δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί αισθητικά με καμία έννοια μαρτυρείται από την ανάγκη των διοργανωτών να το τονώσουν με μια ένεση επιστημονικότητας: η «μορφωτική» άρθρωση του υλικού κατά επιμέρους συστήματα και όργανα του ανθρώπινου οργανισμού, οι φλύαρα επεξηγηματικές πινακίδες και ––το πιο εφιαλτικό–– η κυκλοφορία πρόθυμων νεαρών «γιατρών» με άσπρες ποδιές ανάμεσα στο κοινό και προς εξυπηρέτησή του, μεταφέρει κάτι από αληθινή ατμόσφαιρα Αουσβιτς. Διότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το πρόγραμμα του ολοκληρωτισμού είναι ένα επιστημονικό πρόγραμμα: ο υπόκωφος σαδισμός της λεπτομερειακής γνώσης των πραγμάτων, φυσικών και ανθρώπινων, η ορθολογική ανατομή που θα φέρει στο φως τα πλέον απόκρυφα μυστικά της ζωής, που θα καταστήσει προγραμματίσιμες όλες τις πλευρές του κόσμου, του οργανισμού, της ψυχής, το ευγενές αυτό όραμα στο οποίο θεμελιώθηκε η εποποιία της νεοτερικής επιστήμης και εφαρμόστηκε με θρησκευτικό ζήλο από σχολαστικούς ειδήμονες στα στρατόπεδα θανάτου, έχει μεταλαμπαδευτεί αυτούσιο σήμερα στην διεύθυνση των αποκαλούμενων δυτικών δημοκρατιών – στη «βιοπολιτική» της διαχείρισης ακόμα και των κυτταρικών αντιδράσεων του ανθρώπινου υλικού, στον ασφυκτικό υγιεινιστικό έλεγχο των κοινωνικών χώρων που κάνουν την πρώην «δημόσια σφαίρα» να μοιάζει όλο και πιστότερα με αποστειρωμένο σφαγείο… Η δουλική υπόκλιση της «τέχνης» στην επιστημονική αυθεντία, και δη την ιατρική, είναι ο ασφαλέστερος δείκτης του τέλους τού φιλελεύθερου αστικού πολιτισμού, του ολοκληρωτικού μέλλοντος των κοινωνιών μας, που έχει όλο και περισσότερο τη σφραγίδα ενός υγειονομικού σωφρονισμού.

Δεν εκπλήσσει το ότι αυτή η αισθητική τερατωδία ήρθε από την Αμερική. Η διοργανώτρια εταιρεία Premier από την Ατλάντα των ΗΠΑ προμηθεύτηκε τα σώματα από την Κίνα – δηλαδή, από ποιον; Από το παραεμπόριο πτωμάτων και οργάνων που λέγεται ότι ανθεί στο Νταλιάν, ή από κρατικές υπηρεσίες αρμόδιες για την εξαφάνιση των λειψάνων συνοπτικά εκτελεσμένων; Αόριστα η εταιρεία δηλώνει πως επαφίεται στις διαβεβαιώσεις των «κινέζων εταίρων της» και δεν μπορεί να επαληθεύσει ανεξαρτήτως της προέλευση των πτωμάτων. Τον Μάιο του 2008 ο γενικός εισαγγελέας της πολιτείας της Νέας Υόρκης, μετά από σχετική έρευνα, γνωμοδότησε ότι «η Premier Exhibitions έχει αποκομίσει κέρδη παρουσιάζοντας τα λείψανα ατόμων τα οποία ενδεομένως βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν στην Κίνα. Ο σεβασμός προς τους νεκρούς και ο σεβασμός προς το κοινό απαιτεί κάτι περισσότερο από τη διαβεβαίωση της Premier ότι δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας» και επιδίκασε αποζημίωση προς τους επισκέπτες οι οποίοι θορυβήθηκαν από τις διαδόσεις. Η ετυμηγορία υποχρεώνει στο εξής, στις πολιτείες της Νέας Υόρκης και Ουάσινγκτον, οιαδήποτε έκθεση αληθινών ανθρώπινων σωμάτων να συνοδεύεται από σαφή τεκμηρίωση των αιτίων θανάτου και συγκατάθεση του νεκρού για σχετική χρήση.

Συμπτωματικά διάβαζα τις ημέρες αυτές ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νήσος, τον συλλογικό τόμο της Δήμητρας Μακρυνιώτη, Περί θανάτου. Η πολιτική διαχείριση της θνητότητας (Αθήνα 2008). Περιέχει ένα πολύτιμο απάνθισμα κειμένων, σε μεταφράσεις του Κώστα Αθανασίου, από διακεκριμένους θεωρητικούς όπως ο Norbert Elias, ο Foucault, ο Baudrillard, ο Zygmund Bauman και η Judith Butler μέχρι μία σειρά εφαρμοσμένων κοινωνιολογικών μελετών που άπτονται ζητημάτων πολιτικής επικαιρότητας (περιλαμβανομένης της ναζιστικής γενοκτονίας και της γενοκτονίας των ιθαγενών λαών). Στάθηκα στο κείμενο του Geoffrey Gorer, «Η πορνογραφία του θανάτου» (σελ. 73-81) διότι μου φάνηκε ότι, αθέλητα κι εκ των υστέρων, επιτρέπει ακριβώς μια εννοιοποίηση της εμπειρίας των «Bodies». Βασική του παρατήρηση (που συμπίπτει με τις ιστορικές περιοδολογήσεις του Ariès ή του Vovelle) είναι ότι τον 20ό αιώνα, ιδίως στις αγγλοσαξωνικές χώρες, συντελέστηκε μια μετατόπιση της σεμνοτυφίας από σεξουαλικές αναπαραστάσεις και πράξεις προς τον ίδιο τον θάνατο. Ήταν προϊόν της αιφνίδιας «απόκρυψης» του θανάτου στις νεοτερικές κοινωνίες – και κάθε μεθοδευμένη απόκρυψη, όπως ξέρουμε, γεννά συνοδευτικές ηδοβλεπτικές παρορμήσεις. Η οιονεί πορνογραφική ανταπόκριση του κοινού σε μια τέτοια έκθεση (όπως ακριβώς είχε προβλεφθεί από τους διοργανωτές της) πηγάζει, πιστεύω, από αυτό το διφορούμενο καθεστώς του θανάτου στις κοινωνίες μας: αν οι βικτωριανοί είχαν απωλέσει το σώμα τους, εμείς έχουμε απωλέσει τον θάνατό μας – και η οδύνη αυτής της απώλειας τροφοδοτεί εσωτερικά μιαν ακόρεστη, ακατάσχετη θανατολαγνεία.

Φώτης Τερζάκης